Przepuklina brzuszna okołostomijna

Przepukliny brzuszna okołostomijne

Wytworzenie stomii, choć często ratujące życie, związane jest - jako niefizjologiczne - z wieloma powikłaniami różnej natury. Jednym z późnych powikłań, będących następstwem obecności otwartego jelita w powłokach brzusznych są przepukliny okołostomijne. W ścianie brzucha chirurg wytwarza otwór, wypełniając go poprzez wszycie, jelitem. Powstaje znaczne osłabienie powłok brzucha, stanowiące pierwszy krok do wytworzenia się przepukliny. Wzrastające okresowo w jamie brzusznej ciśnienie (np. podczas wypróżniania, oddychania, chodzenia itp.) zaczyna wpychać w okolicę otworu stomijnego zawartość jamy brzusznej (jelito cienkie, inne narządy wewnętrzne). Przepukliny takie typowo powstają w ciągu pierwszych dwóch lat od zabiegu, lecz mogą wystąpić nawet po kilkudziesięciu latach.

Dlaczego powstają przepukliny brzuszne okołostomijne?

Naukowcy wyodrębnili kilka czynników sprzyjających powstawaniu przepuklin okołostomijnych:

- wyłonienie kolostomii (na jelicie grubym), rzadziej powikłane są ileostomie (na jelicie cienkim),

- wykonanie operacji w trybie nagłym (niedrożność, zapalenie otrzewnej) zwiększa prawdopodobieństwo powstania przepukliny,

- zaawansowana choroba nowotworowa,

- niedożywienie,

- terapia sterydami,

- starszy wiek pacjenta,

- płeć żeńska,

- podwyższone BMI (otyłość),

- zwiększony ponad normę obwód w pasie (>100cm),

- POChP (obturacyjna choroba płuc),

- cukrzyca,

- palenie papierosów,

- obecność innych przepuklin (istnieje wrodzone osłabienie powięzi, powodujące większą skłonność do generowania przepuklin).

Część z tych czynników można zawczasu wyeliminować, na pozostałe (wiek, płeć) nie mamy wpływu.

Jakie są objawy przepukliny brzusznej okołostomijnej?

Przepuklina okołostomijna to wybrzuszenie w postaci miękkiego guza powiększające się z czasem. Guz ten znika zazwyczaj w pozycji leżącej, zaś pojawia się kiedy pacjent stoi, siedzi, a zwłaszcza wtedy, kiedy zwiększa ciśnienie wewnątrzbrzuszne na przykład kaszląc, kichając czy podnosząc większy ciężar. Z czasem worek przepukliny powiększa się utrudniając aplikację sprzętu, a nawet tak uciskając stomię, że aż pojawiają się zaburzenia wypróżniania. Jednak cały czas po położeniu się i/lub uciśnięciu uwypuklenia zawartość wraca do brzucha. Po dłuższym czasie mogą powstać zrosty wewnątrz przepukliny i jelita już nie cofają się samoistnie (wybrzuszenie nie znika), jednak drożność jelit jest zachowana. Wyjątkowo rzadko dochodzi do tzw. uwięźnięcia, czyli sytuacji, gdy pojawiają się objawy niedrożności. Dochodzi do zatrzymania gazów i stolca oraz silnego bólu w okolicy stomii. Jest to sytuacja zmuszająca zazwyczaj do nagłej operacji. Przepuklina może powstać nie tylko wokół stomii, ale i w ranie po otwarciu brzucha w czasie operacji.

Czy można zapobiegać powstaniu przepukliny brzusznej okołostomijnej?

Przede wszystkim należy usunąć znane czynniki ryzyka: zmniejszyć masę ciała u pacjentów otyłych, zaprzestać palenia, odstawić, jeśli to możliwe, sterydy, wyrównać cukrzycę. Znaczenie ma także technika zabiegu i postępowanie tuż po nim. Jedną z najbardziej obiecujących jest prewencyjne wszycie siatki wzmacniającej wokół otworu stomijnego. Takie same siatki stosuje się w operacjach naprawy przepuklin. Badania wykazały, że odsetek przepuklin w grupie z prewencyjną siatką jest znacznie niższy, a nawet nie pojawiają się one w ogóle. Jednak jest pewne „ale” – nie zawsze takie postępowanie jest możliwe. Jeśli stomia jest czasowa, to wszyta siatka może powodować trudności w jej likwidacji. Problemem jest też stopień zakażenia pola operacyjnego (operacje nagłe, kałowe zapalenie otrzewnej). Siatka może, choć nie musi podtrzymywać zakażenie. Tak więc jest to operacja raczej dla stomii planowanych i ostatecznych.

Pas przepuklinowy

Wielu chirurgów i pielęgniarek zaleca zakładanie pasa już we wczesnym okresie pooperacyjnym. Pacjent czuje się bezpiecznie, szybciej wraca do aktywności fizycznej. To bardzo istotne i tu należy upatrywać dobrodziejstwa pasów. Trzeba pamiętać jednak, że źle dobrany pas może być wręcz szkodliwy. Musi mieć on prawidłową szerokość (pokrywać ranę po operacji), a przede wszystkim dopasowany otwór na stomię. Otwór za szeroki może sprzyjać wypadaniu stomii i szybszemu pojawieniu się przepukliny okołostomijnej, zbyt wąski, uszkadza śluzówkę jelita. Pasa przepuklinowego nie należy także nosić w sposób nieprzerwany – zakładamy go wówczas, gdy podejmujemy wysiłek fizyczny. Noszony bez przerwy wręcz osłabia mięśnie brzucha i mięśnie przykręgosłupowe.